Χρησιμοποιούμε τη φράση "ζω το θέατρο του παραλόγου" ή "βλέπω το θέατρο του παραλόγου" όταν ένας διάλογος κάνει άσκοπους κύκλους χωρίς να βγαίνει κάποιο νόημα. Οι συνομιλητές μιλούν μεταξύ τους, χωρίς όμως να επικοινωνούν τις ιδέες ή τις απόψεις τους με αποτέλεσμα να μην μπορεί να εξαχθεί κανένα συμπέρασμα. Εν ολίγοις, μιλάμε για παραλογισμό! Πώς όμως προέκυψε αυτή η φράση; Ο όρος "θέατρο του παραλόγου" καθιερώθηκε από τον μελετητή θεάτρου Μάρτιν Έσλιν, ο οποίος προσπάθησε να προσεγγίσει και να ερμηνεύσει το έργο μιας κατηγορίας συγγραφέων που παρουσιάζουν ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά: στα έργα τους δεν τηρείται ο κανόνας της αριστοτελικής αρχής (χώρος - χρόνος - δράση). Δεν υπάρχει, δηλαδή, δομημένη λογική αλληλουχία, ενώ η γλώσσα χάνει την παραδοσιακή επικοινωνιακή αξία της. Γι' αυτό, ο θεατής αδυνατεί, εν πρώτοις, να δώσει λογικοφανείς εξηγήσεις για τα πρόσωπα και τη δράση τους. Τα έργα που εμπίπτουν στην κατηγορία αυτή χαρακτηρίζονται από μία επιφανειακή ισοπέδωση, καθώς υπάρχει πληθώρα φραστικών υπερβολών και α-νόητες επαναλήψεις κοινότυπων λέξεων. Ωστόσο, σε ένα δεύτερο επίπεδο και μέσα από αυτή την ισοπέδωση υπάρχει ένας έντονος υπαρξιακός προβληματισμός και μια απεγνωσμένη προσπάθεια του ήρωα να βρει νόημα σε ένα κόσμο χωρίς προορισμό.
Το θέατρο του παραλόγου αναπτύσσεται μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, αφού η κρίση των αξιών, η ιδεολογική και κοινωνική διάλυση και ο πόνος που επιφέρει ο πόλεμος είναι τα θέματα που χαρακτηρίζουν την εποχή αυτή. Δεν είναι, λοιπόν, παρά-λογα τα ερωτήματα που θέτουν οι χαρακτήρες των έργων. Πρόκειται για μια λογική τεμαχισμένη που αποζητά τη συνοχή. Σημαντικότεροι εκπρόσωποι - Σάμουελ Μπέκετ: Περιμένοντας το Γκοντό, Το Τέλος του Παιχνιδιού - Ευγένιος Ιονέσκο: Η φαλακρή τραγουδίστρια, Οι καρέκλες - Ζαν Ζενέ: Οι Δούλες, Οι Νέγροι - Αρτούρ Αντάμοφ: Πινγκ-Πονγκ - Φερνάρντο Αρραμπάλ: Νεκροταφείο Αυτοκινήτων Στον ελληνικό χώρο το "θέατρο του παραλόγου" αναπτύχθηκε ιδιαίτερα κατά την περίοδο της δικτατορίας του 1967, καθώς αποτέλεσε το μέσο έκφρασης ιδεών μέσω του υπαινικτικού λόγου που διαπερνά το καθεστώς της λογοκρισίας. Οι κυριότεροι εκπρόσωποι είναι οι εξής: - Λούλα Αναγνωστάκη: Η Πόλη, Αντόνιο ή Το Μήνυμα - Γιώργος Σκούρτης: Νταντάδες, Οι Μουσικοί - Κώστας Μουρσελάς: Επικίνδυνο φορτίο - Παύλος Μάτεσης: Βιοχημεία, Περιποιητής φυτών - Βασίλης Ζιώγας: Χρωματιστές Γυναίκες Πηγή: - Παιδαγωγικό Ινστιτούτο - Αρχείο εθνικού θεάτρου
4 Comments
Αρχαία κωμωδία
Ετυμολογία: κωμωδία > ωδή (τραγούδι) + κώμος (ομάδα σε εορταστική έκσταση) Προέλευση: Η κωμωδία φαίνεται να προέρχεται από μια χορική εκδήλωση λατρευτικού χαρακτήρα, όπως γίνεται εμφανές και από την ετυμολογία της. Ομάδες ανδρών, συνήθως φαλλοφόροι, τραγουδούσαν εύθυμα τραγούδια και έκαναν πειράγματα κατά τα "φαλλικά", μια μια λατρευτική εκδήλωση προς τιμή του Διόνυσου, θεού της γονιμότητας. Πιθανότατα, η κωμωδία δημιουργήθηκε σταδιακά από την έξοδο του πρωτοχορευτή στα "φαλλικά". Οι γνώσεις μας για την αρχαία κωμωδία στηρίζονται κυρίως στα έργα του Αριστοφάνη, ο οποίος με τα έργα του διαμόρφωσε το κωμικό θέατρο. Δομή της αρχαίας κωμωδίας Υπάρχει μεγαλύτερη ελευθερία συγκριτικά με την τραγωδία. Τα μέρη που δομούν την αρχαία κωμωδία έχουν ως εξής:
- κατακελευσμός (κελεύω= παροτρύνω, διατάζω): ο κορυφαίος του Χορού παροτρύνει τον εκπρόσωπο της μιας πλευράς να αναπτύξει τα επιχειρήματά του - επίρρημα (επί + ρήμα < ερώ/μέλλοντας του λέγω): οι δύο πλευρές αναπτύσσουν, σε διαλογικά μέρη, τις διαφορετικές τους απόψεις - πνίγος ή μακρόν: η κατάληξη του επιρρήματος, που εκφωνείται από τον κορυφαίο απνευστί, με αυξανόμενη ταχύτητα και παράλληλο δυνάμωμα της φωνής. - σφαγίς: ο έπαινος του νικητή Η αντωδή, ο αντικελευσμός, το αντεπίρρημα και το αντιπνίγος αποτελούν τον αντίλογο των παραπάνω μερών.
Ο Αριστοφάνης είναι ο μεγαλύτερος κωμωδιογράφος της αρχαιότητας. Γεννήθηκε το 444 πΧ και πέθανε το 385 πΧ. Είναι ο κυριότερος εκπρόσωπος της παλαιάς κωμωδίας, όπου σατιρίζονται πρόσωπα και καταστάσεις της πολιτικής ζωής με έντονο βωμολοχικό στοιχείο. Στρέφεται κατά των δημαγωγών και κυρίως κατά του Κλέωνα, καθώς τους θεωρεί υπεύθυνους του Πελοποννησιακού Πολέμου. Το έργο του Ο πυρήνας των έργων του είναι η σάτιρα (πολιτική ή κοινωνική) που δεν γνωρίζει όρια. Από τα βέλη της δεν γλίτωσε ο Ευριπίδης, τον οποίο σατιρίζει αλύπητα στους Βατράχους, αλλά ούτε και ο Σωκράτης και ο λόγος του, που σατιρίζονται στις Νεφέλες. Από τα δεκάδες έργα που έγραψε σώζονται μόνο έντεκα.
- Ειρήνη: ο Τρυγαίος, Αθηναίος, ανεβαίνει με ένα σκαθάρι στον ουρανό για να ελευθερώσει την Ειρήνη που έχει φυλακίσει ο πόλεμος. - Λυσιστράτη: οι γυναίκες με επικεφαλής τη Λυσιστράτη αναλαμβάνουν να σταματήσουν τον πόλεμο, αφού διαπιστώσουν ότι οι άντρες είναι ανίκανοι να το πετύχουν.
- Βάτραχοι: ο Διόνυσος κατεβαίνει στον Άδη για να φέρει πίσω τον Αισχύλο, μιας και η τραγική ποίηση έχει σβήσει μετά το θάνατο του Ευριπίδη. - Σφήκες: εδώ διακωμωδούνται οι δικαστές, καθώς χώνουν το επικίνδυνο κεντρί τους, συχνά για προσωπικούς λόγους στους Αθηναίους πολίτες. - Ιππής: σάτιρα εναντίον των πολεμοκάπηλων και των δημαγωγών.
- Θεσμοφοριάζουσαι: οι γυναίκες θέλουν να βγάλουν από τη μέση τον Ευριπίδη, ο οποίος τις κατηγορεί ασύστολα στα έργα του για τον έκλυτο βίο που διάγουν και αποφασίζουν να το πετύχουν κατά τα Θεσμοφόρια. Η κωμωδία καυτηριάζει το φαλλοκρατικό καθεστώς της εποχής. - Εκκλησιάζουσαι: οι γυναίκες, απογοητευμένες από τη συμπεριφορά των αντρών, αναλαμβάνουν τη διακυβέρνηση του κράτους, εφαρμόζοντας ένα πρόγραμμα σοσιαλιστικής κοινοκτημοσύνης. - Πλούτος: πρόκειται για μια αλληγορία πλούτου-πείνας. Επικρίνεται η άδικη και άνιση κατανομή του πλούτου, την οποία προσπαθούν να ανατρέψουν ο Χρέμυλος και ο τετραπέρατος δούλος του Καρίωνας. Πηγές: Στοιχεία Θεατρολογίας, Α' Ενιαίου Λυκείου academia.edu Beckett on the Internet. Find out about his work, reviews, articles, videos etc here
|
AuthorAntonia Tsaknaki: she lives and works in Thessaloniki as an English teacher, translator, exams coach, proofreader. Her hobbies are literature, theater and linguistics. She is obsessed with commas and detests greeklish, since it upsets both languages and cause her eyes great pain! Archives
March 2016
Categories
All
|